طیف سنجی در نجات نقاشی پیکاسو

مهر ۲۸, ۱۴۰۰
فریده مازوچی-کارشناس ارشد فیزیک
بدون نظرات

آثار ارزشمند هنری پس از چندین سال به طور طبیعی دچار فرسایش می‌شوند. از طرف دیگر حفظ این آثار اهمیت بسیار بالایی دارد. برای جلوگیری از تخریب آن‌ها دانشمندان به مطالعه دقیق تابلو‌ها و سایر آثارهنری پرداخته‌اند. از طرف دیگر این مطالعات نباید به آن‌ها آسیب بزنند. بنابراین محققان به دنبال روش‌های غیر مخربی مانند اسپکتروسکوپی رفتند. تابلو مرد نشسته پیکاسو یکی از تابلوهایی بود که به کمک طیف سنجی نجات پیدا کرد. برای دانستن چگونگی آن با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.

چهار نقاشی معروف پیکاسو

به نظر شما چه ارتباطی بین طیف سنجی با آثار هنری و بررسی آن می‌تواند وجود داشته باشد؟

در تابستان ۱۹۱۷ در بارسلونا، پیکاسو چهار نقاشی با الهام از باله روسی (Ballets Russes) کشید. این چهار نقاشی تا سال ۱۹۷۰ در خانه پیکاسو باقی ماندند. آن‌ها در نهایت به موزه پیکاسو در بارسلونا اهدا شدند. پس از یک قرن، تابلو Hombre sentado (مرد نشسته) در شرایط بدتری نسبت به سه نقاشی دیگر در این مجموعه قرار گرفت. کارشناسان ترک‌های متعددی روی آن مشاهده کردند. بنابراین موزه تصمیم گرفت این نقاشی را بازسازی کند.
در حقیقت برای یک قرن هر چهار تابلو در شرایط محیطی مشابه نگهداری می‌شدند. اما این سوال مطرح بود که چرا این تابلو ترک برداشته است؟

تابلو رنگ روغن مرد نشسته از پابلو پیکاسو و نجات آن با طیف سنجی — **شکل ۱ – تابلو رنگ روغن مرد نشسته از پابلو پیکاسو**

مطالعات طیف سنجی در نقاشی های پیکاسو

این کار توسط یک تیم بین المللی از دانشمندان و محققان رشته‌های مختلف انجام گرفت. پروژه ProMeSA (مطالعه خواص مکانیکی و ابعادی فیلم‌های رنگی)، با همراهی لورا فاستر-لوپز (Laura Fuster-López)، -استاد دانشگاه Politècnica de València- به تازگی به پایان رسیده است. لورا می‌گوید: “این پروژه روی مطالعه ترکیب شیمیایی و فرآیندهای تخریبی آثار هنری متمرکز شده است. آثار هنری حتی در شرایط محیطی کنترل شده هم، به طور پیوسته در حال تخریب هستند. برای حفاظت از آن‌ها محققان به دنبال ماده‌‌ی مخرب آن هستند. این ماده توسط خود هنرمند استفاده شده است.”

چهار نقاشی پیکاسو در سال ۱۹۱۷ توسط محققان مورد آزمایش قرار گرفتند. آن‌ها به دنبال کشف رابطه بین مواد مورد استفاده و شرایط نگهداری آن‌ها بودند. نکته‌ی مهم این است که به این تابلوهای ارزشمند نباید هیچ آسیبی وارد می‌شد. بنابراین دانشمندان به سراغ طیف سنج‌ ها رفتند. آن‌ها توانستند با استفاده از XRF (X-ray fluorescence) ، طیف سنجی بازتابی در محدوده ۳۵۰ تا ۲۲۰۰ نانومتر، طیف سنجی (Gas chromatography–mass spectrometry) ، FT-IR (Fourier-transform infrared spectroscopy) هر لایه از نقاشی را مطالعه کنند. در نهایت محققان اطلاعات مهم و دست نیافتنی‌ای به دست آوردند. این اطلاعات از چشم غیر مصلح مخفی بودند. این تحقیق اولین مطالعه‌ای است که تخریب نقاشی‌های پیکاسو را با رویکرد علمی، تحلیلی مورد بررسی قرار می‌دهد.

مطالعه مقاله طیف‌ سنجی چیست؟

فرانچسکا ایزو (Francesca Izzo)، متخصص نقاشی‌های هنری قرن ۲۰ و ۲۱ است. او بر مطالعه لایه‌های رنگ و زیر لایه‌های نقاشی تمرکز دارد. ایزو می‌گوید: “تجزیه و تحلیل‌هایی که انجام دادیم نشان می‌دهد که پیکاسو از رنگ‌های روغنی استفاده کرده است. این رنگ‌ها حاوی روغن سنتی بذر کتان و روغن‌هایی مانند روغن گل رنگ و آفتابگردان بوده است. علاوه بر این، ما معتقدیم که هنرمند از یک رنگ نیمه مصنوعی غیر رایج در سال ۱۹۱۷ استفاده کرده است. نقاشی پیکاسو روی بوم پنبه است. بوم او شامل دو زیر لایه می‌شود. لایه اول از چسب حیوانات و لایه دوم از روغن خشک کننده تشکیل شده است. در هر دو مورد، رنگدانه‌های مختلف (مانند سرب سفید، باریت، روی) با هم مخلوط شده‌اند .علاوه بر این، توجه به وجود صابون‌های فلزی (metal soaps) اهمیت دارد. این ترکیبات از برهم‌کنش چسب‌ها با یون‌های آزاد شده توسط رنگدانه‌ها تولید می‌شوند. صابون‌های فلزی می‌توانند صدمات مهمی در زیبایی و پایداری شیمیایی ایجاد کنند.”
به طور کلی برهکنش رنگدانه‌ها و چسب‌ها، نقاشی‌ها را در معرض تخریب قرار می‌دهد. همین امر در زیر لایه‌های تابلو مورد نظر ما مشاهده شده است. تفاوت در ضخامت رنگ، تغییرات متقابل رنگدانه‌ها و سایر تفاوت های جزئی می‌تواند واکنش های متفاوتی نسبت به شرایط محیطی مشابه ایجاد کرده باشد. مطالعه این مورد سوالات و ایده‌های جدیدی برای تحقیقات بیشتر ایجاد کرده است. دانشمندان در حال تلاش برای درک تاثیر انتقال احتمالی مواد بین لایه‌های رنگ و زیرلایه‌ها هستند.

رئیس بخش حفاظت و مرمت موزه پیکاسو در بارسلونا، استراتژی‌های جدیدی برای حفاظت از این آثار ارزشمند به کار گرفته است. این استراتژی‌ها مدیون نتایج به دست آمده از طیف سنجی این تابلوها است.

مطالعه مقاله طیف‌ سنجی مشتق