۳ اصطلاح رایج در دنیای رنگ سنجی

در مقاله اهمیت نمایش رنگ ها به صورت عددی و تمایل به استفاده از رنگ سنج، به شما وعده داده بودیم که در رابطه با ۳ اصطلاح رایج در دنیای رنگ سنجی صحبت خواهیم کرد. این همان مقاله وعده داده شده است. برای این که شما هم بهتر با دنیای رنگ ها آشنا شوید، بعضی از اصطلاحات را ترجمه نمی‌کنیم. بعضی از آن‌ها واژه مناسب فارسی ندارند و برای بعضی دیگر فهم مطلب به خوبی ادا نمی‌شود.

Hue, lightness, saturation ، همان ۳ اصطلاح رایج در دنیای رنگ سنجی هستند. به عبارتی دنیای رنگ ها ترکیبی از این سه ویژگی است. در ادامه قصد داریم تا شما را با این دنیا آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.
اولین ویژگی که می‌خواهیم به معرفی آن بپردازیم اصطلاح hue است. شاید برخی آن را هم معنی با color (رنگ) بدانند. اما hue تفاوت‌هایی با color دارد. این کلمه از همان واژگانی است که معنای فارسی دقیقی از آن در دسترس نیست. شما هم کافی است تا با مفهوم آن آشنا شوید.

Hue

قرمز، زرد، سبز، آبی و … صفت‌هایی برای توصیف hue هستند. hues چرخه رنگ (color wheel) را تشکیل می‌دهند.
همه ما در زبان روزمره به رنگ ها فکر می‌کنیم. این فکر کردن مستقل از زبان مادری شما است. در واقع رنگ ها یک مفهومی در ذهن شما دارند که زبان روی آن بی تاثیر است. شما هر زبانی که داشته باشید، رنگ “قرمز” همیشه برایتان قرمز است. Hue اصطلاحی است که در دنیای رنگ ها برای طبقه بندی رنگ های قرمز، زرد، آبی و … از آن استفاده می‌شود. ترکیب رنگ های زرد و قرمز که دو رنگ کاملا متفاوت هستند، منجر به رنگ نارنجی می‌شود. ترکیب رنگ های زرد و سبز، آبی و سبز هم مشاهده می‌شود. این ترکیب‌ها باعث می‌شود تا شما به لحاظ رنگی یک پیوستگی داشته باشید. مفهوم این پیوستگی همان تفاوت hue و color است. این چرخه رنگی در شکل زیر قابل مشاهده است.
پیوستگی نتایج hues در یک چرخه رنگی (color wheel) که در شکل زیر آورده شده، نشان داده شده است. همان طور که اشاره کردیم، این پیوستگی رنگی می‌تواند شما را با مفهوم hue آشنا کند.

Lightness

اگر بخواهیم در چند کلمه این ویژگی را توصیف کنیم، باید بگوییم که میزان روشنی و تیره بودن رنگ ها همان lightness است. Lightness رنگ ها به صورت عمودی در چرخه رنگ متغیر است. این موضوع را با نشان دادن شکل به شما نشان خواهیم داد.
زمانی که میزان lightness (این که به چه میزان روشن هستند) رنگ ها مورد مقایسه قرار می‌گیرند، با دو دسته بندی رنگ های روشن و تیره رو به رو می‌شوید. دو میوه لیمو و گریپ فروت را در نظر بگیرید. همان طور که همه می‌دانیم رنگ زرد یک لیمو به مراتب روشن‌تر از یک گریپ فروت است. حتی در این حالت شما می‌توانید میزان lightness زردی یک لیمو و قرمزی یک گیلاس را در نظر گرفته و مقایسه کنید. در این مثال هم مقدار Lightness لیمو بیشتر است. همان طور که مشاهده کردید، مقایسه lightness مستقل از hue است. به شکل زیر نگاهی بیندازید. این شکل سطح مقطعی از شکل قبلی است که در امتداد یک خط مستقیم بین A (سبز) و B (قرمز بنفش) برش خورده است. همان طور که در شکل نشان داده شده است، میزان lightness به سمت بالا افزایش و به سمت پایین کاهش پیدا می‌کند.

Saturation

رنگ های “زنده”در برابر “کدر”، تعریفی کوتاه از واژه saturation است.
در این قسمت می‌خواهیم از زاویه دیگری رنگ ها را مقایسه کنیم. به نظر شما مقایسه رنگ های زرد یک لیمو و گلابی به چه صورت است؟ زرد لیمو روشن‌تر است و علاوه بر آن رنگش “زنده” است. در حالی که رنگ زرد یک گلابی “مات” است. Saturation یک رنگ یا vividness آن، ویژگی‌ای است که کاملا از دو متغیر قبلی مستقل است. اگر دوباره به شکل ۲ نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که با تغییر فاصله افقی از مرکز، saturation برای قرمز-بنفش و سبز به ترتیب تغییر می‌کند. رنگ ها در نزدیکی مرکز کدر (dull) شده و با دور شدن از مرکز به مقدار “زنده” (vivid) بودنشان اضافه می‌‌شود. شکل ۳ ویژگی‌های کلی را نشان می‌دهد که برای توصیف lightness و saturation رنگ ها استفاده می‌شود. برای دیدن آن چه که کلمات بیان می‌کنند، دوباره به شکل ۲ نگاه کنید.

همان طور که اشاره کردیم، hue,lightness,saturation سه عنصر از ویژگی های یک رنگ هستند. این ویژگی‌ها می‌توانند برای ایجاد یک شبیه سازی سه بُعدی نشان داده شده در شکل ۴ کنار هم قرار گیرند. Hue لبه بیرونی را تشکیل می‌دهد. از lightness به عنوان محور مرکزی، و از saturation به عنوان پره‌های افقی استفاده می‌شود. اگر رنگ های واقعی موجود در جهان در این color solid توزیع شوند، شکل ۵ به وجود می‌آید. درست است که شکل color solid تشکیل شده تا حدودی پیچیده است، اما به ما کمک می‌کند تا رابطه بین hue، lightness و saturation را بهتر تجسم کنیم.
پیچیدگی شکل زیر به این دلیل است که اندازه گام‌ها برای هر hue و Lightness متفاوت است.

برای پیدا کردن یک رنگ، باید به نقطه مشترک بین سه ویژگی معروف hue,lightness,saturation دست پیدا کنیم. برای این که درک بهتر و بیشتری نسبت به color solid داشته باشید، تصاویر زیر را مشاهده بفرمایید.

جمع بندی

در این مقاله با ۳ واژه رایج در رنگ سنجی، یعنی hue,lightness,saturation آشنا شدیم. آموختیم که این سه پارامتر از یکدیگر مستقل هستند. مثلا شما می‌توانید مقدار lightness دو رنگ مختلف را با هم مقایسه کنید. علاوه بر این‌ با این پارامترها می‌توان یک شبیه سازی سه بعدی داشت که به نام color solid از آن یاد می‌کنند. در مقاله‌های بعدی به شما نشان خواهیم داد که از پارامترها به چه صورت استفاده می‌شود تا یک گزارشی دقیق از رنگ ها داشته باشید. پیشنهاد می‌کنم که مقاله بیان رنگ ها به صورت عدد را در این حوزه مطالعه بفرمایید.