آنالیز رنگدانه و آثار هنری در حوزه باستان شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا اطلاعاتی که از مطالعه رنگ‌ها به دست می‌آید در حفظ، نگهداری و ترمیم آثار هنری تاثیرگذار است. آنالیز و شناسایی رنگ‌ها به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. اما اکثر این روش‌ها مخرب هستند و به نمونه مورد نظر صدمه می‌زنند. همان طور که می‌دانید برخی از این آثار مانند نقاشی‌ها بسیار ارزشمند هستند. با توجه به اینکه تکنیک طیف‌سنجی رامان غیر مخرب است، کاربرد فراوانی در این زمینه دارد. علاوه بر این، آثار هنری ارزشمند را نمی‌توان از موزه‌ها و محل نگهداریشان خارج کرد. به همین دلیل باید در همان مکان آنالیز شوند. این آنالیز به راحتی به کمک رامان پرتابل انجام می‌گیرد. هم چنین شاید این آثار در داخل یک محفظه شیشه‌ای باشند. طیف سنج رامان پرتابل می‌تواند نمونه‌ها را از پشت شیشه نیز آنالیز کند. با این حساب طیف‌سنجی رامان برای مطالعه رنگدانه‌ها و تجزیه و تحلیل آثار هنری ابزار مناسبی به حساب می‌آید. شما در این راستا می‌توانید مقاله کاربرد طیف سنج در آنالیز آثار هنری را مطالعه کنید. با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه برخی از کاربردهای رامان در شناسایی و آنالیز رنگدانه‌ها را بررسی می‌کنیم.
طیف سنجی رامان در تفکیک رنگدانه ها
عمدتا مواد تشکیل دهنده رنگ‌ها مواد معدنی هستند. بنابراین به راحتی می‌توان این نمونه‌ها را به کمک طیف‌سنجی رامان آنالیز کرد. هر رنگ دارای یک ترکیب شیمیایی خاص و منحصر به فرد است. همین موضوع باعث می‌شود تا طیف رامان این رنگ‌ها از هم متفاوت باشند. به شکل ۱ دقت کنید. در این شکل طیف رامان رنگ آبی اولترامارین (شکل ۱-الف)، زرد کروم (شکل ۱-ب)، زرد گامبوجی (شکل ۱-پ) و رنگ سبز (شکل ۱-د) نشان داده شده است. این طیف‌ها مربوط به یک نقاشی آبرنگ است. نکته‌ای که حائیز اهمیت است و احتمالا برایتان جالب باشد این است که در بین این طیف‌ها دو رنگ زرد وجود دارد. اما چون مبنع این رنگ‌ها متفاوت است، طیف رامان آن‌ها نیز از هم متفاوت می‌شود.
بررسی تخریب رنگدانه ها با گذشت زمان
رنگدانه‌ها با گذشت زمان دچار تغییر می‌شوند. یکی از شایع‌ترین این تغییرات سیاه شدن رنگ سفید است. این تغییر رنگ در اثر واکنش رنگدانه‌های سفید با گازهای موجود در طبیعت است. با توجه به اینکه در طی این فرایند یک واکنش شیمیایی رخ می‌دهد، ساختار شیمیایی رنگدانه سفید با گذشت زمان تغییر می‌کند. از این جهت طیف‌سنج رامان می‌تواند این تغییرات را ثبت کند. شکل دو طیف رامان رنگ سفید و رنگ سفید تخریب شده را نشان می‌دهد.
آنالیز نقاشی های کشیده شده روی دیوار در محل
با توجه به اهمیت دیوار‌های نقاشی شده در عصرهای مختلف، رامان پرتابل به یک ابزار کارآمد در این حوزه تبدیل شده است. همان طور که می‌دانید، آنالیز رامان یک تکنیک غیر مخرب است. از طرفی قابل حمل بودن آن یک مزیت به حساب می‌آید. به این معنی که برای انجام چنین آنالیزهایی به راحتی می‌توانید دستگاه رامان را به محل نقاشی برده و طیف رامان رنگ‌ها را به دست آورید. شکل ۳ نمونه‌ای از طیف رامان رنگ لاجورد یک دیوار نقاشی شده را نشان می‌دهد.
جمع بندی
در این مطلب به کاربرد رامان در حوزه شناسایی رنگدانه ها پرداختیم. بیان کردیم که طیف سنجی رامان روش بسیار خوبی برای شناسایی انواع رنگدانه‌ها است. همچنین نشان دادیم که با استفاده از رامان پرتابل آنالیزها را می‌توان در محل مورد نظر انجام داد. علاوه براین، اثر گذشت زمان بر رنگدانه‌ها را نیز مورد مطالعه قرار دادیم.
منابع
۱.https://zaya.io/zphak
۲.https://zaya.io/c4xli
۳.https://zaya.io/q1v5w
۴.https://zaya.io/xq32p
۵.https://zaya.io/qi1z0
۶.https://zaya.io/uu14q
