تست رنگ مایع دارویی با اسپکتروفتومتر و رنگ‌ سنج

رنگ مایع به کار رفته در صنعت داروسازی

در صنعت داروسازی به منظور پنهان کردن رنگ‌های نامطلوب دارویی از رنگ‌های خوراکی استفاده می‌شود. علاوه بر این، رنگی بودن دارو باعث می‌شود تا محصول به راحتی شناسایی شود و ظاهر زیبایی برای مصرف کننده داشته باشد. به همین دلیل استفاده از رنگ‌ها در این حوزه بسیار مرسوم است.

با توجه به حساس بودن دارو و مواد غذایی، استانداردهایی برای رنگ‌های مورد استفاده وجود دارد. کنوانسیون دارویی ایالات متحده (United States Pharmacopeial Convention) یا USP و مقیاس رنگی فارماکوپه اروپایی (European Pharmacopoeia (EP))، استانداردهای مرجعی برای استفاده از رنگ‌ها در محصولات دارویی دارند. تولیدکنندگان نیز موظف به رعایت این استانداردها هستند. استاندارد USP دارای ۱۵ رنگ (A-T) است. برای تولید مایعات رنگی مرجع از مواد زیر استفاده می‌شود:

•کلرید کبالت← قرمز
•کلرید آهن (III)← زرد
•سولفات مس← آبی

با ترکیب این سه رنگ و رقیق کردن آن، ۱۵ رنگ مختلف به دست می‌آید. علاوه بر USP، فارماکوپه اروپا نیز دارای استانداردهایی برای رنگ‌ است. این رنگ ها شامل قهوه ای B1-B9، قهوه ای-زرد BY1-BY7، زرد Y1-Y7، سبز-زرد GY1-GY7، و قرمز R1-R7 است.

شرکت‌های داروسازی باید بتوانند رنگ‌های استاندارد مورد تایید USP یا فارماکوپه را تولید کنند. برای این کار به ابزارهایی نیاز دارند تا به کمک آن بتوانند رنگ‌های تولیدی را با رنگ‌های مرجع مقایسه کنند. در گذشته مقایسه رنگ‌ها از طریق چشم ما انجام می‌گرفت. اما می‌دانیم که این اندازه‌گیری‌ها دقیق نیست و همه نتایج بر اساس حدس و گمان به دست می‌آید. پیشنهاد می‌کنیم تا مقاله ۸ عامل موثر در نحوه درک شما از رنگ ها و اختلاف نظر مردان و زنان در تشخیص رنگ ها را مطالعه کنید. صنعت داروسازی با توجه به این که با جان انسان‌ها سروکار دارد، نمی‌تواند به حدس و گمان‌ها تکیه کند. این صنعت به دستگاه یا ابزاری نیاز دارد تا نتایج در حد قابل قبولی دقیق باشند. امروزه دستگاه‌هایی مانند اسپکتروفتومتر (شکل ۲) و رنگ سنج (شکل ۳) امکان آنالیز رنگ مواد در صنایع مختلف را فراهم کرده‌اند. اما این دستگاه‌ها چگونه این رنگ ها را آنالیز می‌کنند؟ پاسخ این پرسش را در بخش بعدی داده‌ایم.

رنگ سنج ها برای آنالیز و تفکیک رنگ‌ها از شاخص‌هایی به نام CIELAB استفاده می‌کنند. اگر مرتبه اولی است که با این واژه برخورد می‌کنید، مقاله بیان رنگ ها به صورت عدد را حتما مطالعه کنید.
در صنعت داروسازی اندازه گیری رنگ باید بر اساس استانداردهای فامارکوپه یا USP باشد. در شکل زیر استانداردهای رنگی فارماکوپه (آبی) و USP (صورتی) در فضای رنگی CIE نشان داده شده است. اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که استانداردهای رنگی USP، طیف گسترده‌ای از رنگ زرد و سبز دارد.

همان طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم شرکت‌های داروسازی با استفاده از روش رنگ سنجی و اسپکتروفتومتری رنگ محصولات خود را آنالیز می‌کنند. در ادامه به شرح مختصر این دو دستگاه پرداخته‌ایم.

آنالیز رنگ مایع دارویی به کمک اسپکتروفتومتر

آنالیزهای به دست آمده از طیف‌ سنجی اسپکتروفتومتر به صورت بازه وسیعی از طول موج‌ها است. به کمک اسپکتروفتومتر می‌توان غلظت و میزان جذب مایع رنگی را به دست آورد. به طور کلی اسپکتروفتومتری در حوزه داروسازی کاربرد فراوانی دارد. ضریب جذب مایع، غلظت رنگ و طول مسیر نوری از عواملی هستند که میزان جذب و عبور نور را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

آنالیز رنگ مایع به کمک رنگ سنج

به کمک رنگ سنج می‌توان رنگ دقیق نمونه را به دست آورد. رنگ سنج یا Colorimeter رنگ نمونه را آنالیز می‌کند و شاخص‌های رنگی را برای کاربران ارائه می‌دهد. از این ابزار برای تعیین دقیق‌تر رنگ، بازرسی‌های کنترل کیفی، کنترل فرآیند تولید و برای تحقیق و توسعه به کار می‌رود. نتایج حاصل از اندازه‌گیر‌ی‌ها به کمک این دستگاه داده‌های عددی و طیفی را در اختیار شما می‌گذارد. با این استفاده از این نتایج ناهماهنگی‌های ایجاد شده در رنگ به راحتی آشکار می‌شود. بنابراین به کمک رنگ سنج می‌توان رنگ‌ها را با یکدیگر تطبیق داد.

جمع ‌بندی

همه ما می‌دانیم که رنگ تا چه اندازه در صنایع مختلف اهمیت دارد. یکی از این صنایع، شرکت‌های داروسازی هستند. این شرکت‌ها برای از بین بردن رنگ نامطلوب دارو، شناسایی سریع و ظاهر زیبای داروها از رنگ‌های مختلف استفاده می‌کنند. در این مقاله نشان دادیم که این شرکت‌ها از اسپکتروفتوفتومتر و رنگ سنج برای دست‌یابی به رنگ استاندارد استفاده می‌کنند.

منابع

۱-https://zaya.io/imiyi
۲-https://zaya.io/rkm3n